Cumartesi Anneleri, gözaltında kaybedilen yakınlarının akıbetini sormak ve faillerin cezalandırılmasını talep etmek amacıyla, “Failler belli, kayıplar nerede” sloganıyla her hafta düzenledikleri eylemlerinin 843’üncüsünü online olarak gerçekleştirdi. Eyleme, bu hafta 1980 yılında gözaltında kaybedilen Cemil Kırbayır’ın akıbetine dikkat çekildi.
Eylemde ilk olarak konuşan Cemil Kırbayır’ın abisi Mikail Kırbayır, seslerini yetkililere her alanda duyurmaya çalıştıklarını hatırlatarak, “Devletin gözaltında kaybetmesi insanlık suçudur. Bu yetmiyormuş gibi devletin resmi görevlileri tarafından işkence ile yaşamına son verip, cesedinde bu kişiler tarafından ortadan kaldırılması vahşettir” dedi.
’41 yıldır adaletin adına aldandım’
Kardeşinin devletin gözetimi altında, devletin görevlileri tarafından katledildiğini vurgulayan Mikail, yıllar sonra hazırlanan raporun Kars Savcılığı’na gönderilmesi ve savcılığın raporu göz önünde bulundurmayarak zaman aşımı kararı verdiği bilgisini aktardı. Mikail, “Cemil’in dosyası tıpkı yaşamındaki gibi kanun yararına kapatılmıştır. Adına aldanıp da 41 yıldır davacı sandalyesine oturduğum adalet içimdeki sesin isyanı vardır” diye belirtti.
Ardından konuşan dosyanın avukatlarından olan Eren Keskin, “Gözaltında kaybetme politikası Türkiye’de maalesef devlet politikası. Çok eskilere dayanan bir politika. Bu nedenle Türkiye, Birleşmiş Milletler Zorla Kaybetmelere Karşı Sözleşme’yi imzalamıyor. Zaman aşımını bu dosyalarda işletmeye devam ediyor. Cemil Kırbayır dosyasında bir çok delil olmasına rağmen ve bugüne kadar Türkiye’de ilk kez Meclis İnsan Hakları komisyonu tarafından ‘gözaltında öldürülmüş olduğu kanısına varılmıştır’ şeklinde rapor yazılmış bir dosya. Buna rağmen ve bir dönemin başbakanının ailelere verdiği sözlere rağmen hala Cemil Kırbayır dosyası takipsizlik kararı beklemekte” ifadelerini kullandı.
Eylemde, basın metnini Cumartesi İnsanlarından Suzan Akipa okudu.
Kars Eğitim Enstitüsü öğrencisi olan Cemil Kırbayır’ın 13 Eylül 1980 tarihinde Ardahan’ın Okçu köyündeki evinden polisler tarafından gözaltına alındığını belirten Suzan, “Ailesi 25 gün boyunca gözaltı merkezine giderek Cemil’in ihtiyaçlarını karşıladı, ondan yazılı ‘ gönderdikleriniz bana ulaştı’ diyen mesajlar aldı. Ancak 8 Ekim tarihinden sonra gözaltı merkezine giden aileye ‘oğlunuz firar etti, bir daha onu sormaya gelmeyin’ denildi. Baba İsmail Kırbayır ve Türkiye Barolar Birliği’nin ilgili kurumlara yaptığı suç duyuruları sonuçsuz kaldı. Cemil’den bir daha haber alınamadı” ifadelerine yer verdi.
5 Şubat 2011 tarihinde dönemin Başbakanı’nın Cumartesi Anneleri ’nin ile yaptığı görüşmeyi hatırlatan Suzan, “Cumartesi Anneleri’nden 103 yaşındaki Berfo Kırbayır, görüşmede Erdoğan’a yaşadıklarını anlattı ve ’ben ölmeden bana oğlumu bul’ dedi. Erdoğan, ‘gerekli tüm imkanları sağlayacağım, Cemil Kırbayır’ı mutlaka bulun’ diyerek bir meclis araştırma komisyonu kurulmasını sağladı. Mersin Milletvekili Prof. Dr. Zafer Üskül başkanlığında Çorum Milletvekili Murat Yıldırım, İzmir Milletvekili, Erdal Kalkan, İstanbul Milletvekili Çetin Soysal’dan oluşan Komisyon çalışmalarına Mülkiye Başmüfettişi Mehmet Firik, Adalet Müfettişi Mecit Gürsoy ve Komisyon Uzmanı Kenan Altaş eşlik etti” dedi.
Komisyonun yürüttüğü çalışma sonucunda döneme ait belgelere ulaştığını ve Cemil Kırbayır’ı sorguda gören çok sayıda tanıkla, sorgulamayı yapan emniyet ve MİT mensuplarıyla görüştüğü bilgisini paylaşan Suzan, “Titiz bir çalışma sonucunda 350 sayfalık bir rapor hazırladı. Raporda Cemil Kırbayır’ın gözaltındayken işkence ile hayatını kaybettiği ve bedeninin ölümüne sebebiyet veren kamu görevlilerince ortadan kaldırıldığı kayıt altına alındı. Böylece Cemil’in gözaltında kaybedildiği resmiyet kazandı. Komisyon ayrıca düzenlediği raporla birlikte Kars Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Ancak iktidar, bu insanlığa karşı suçla yüzleşme, hesaplaşma cesaretini gösteremedi. On yıl sürüncemede bıraktığı dosyayı araçsallaştırdığı yargı eliyle kapatmayı tercih etti. Adalet Bakanlığı’nın talebi üzerine Yargıtay ‘kanun yararına bozma kararı vererek, dosyanın zamanaşımı gerekçesiyle kapatılmasının önünü açarak Kars Cumhuriyet Başsavcılığına gönderdi” diye kaydetti.
‘Kars Cumhuriyet Başsavcılığı’nı adalete giden yolu açmaya çağırıyoruz’
Kars Cumhuriyet Başsavcılığı’nın Mayıs ayı içinde dosyayı karara bağlayacağını açıklayacağını anımsatan Suzan, “Hukuk normları içinde hareket etmezse Kırbayır dosyası tanıklara rağmen, itiraflara rağmen, TBMM tespitlerine rağmen cezasız bırakılmış olacak. Suçun fail ve sorumluları yargı süreçlerine tabi tutulmamış, cezalandırılmamış olacak. Kars Cumhuriyet Başsavcılığı’nı, evrensel hukuk normlarına uygun davranmaya ve adalete giden yolu açmaya çağırıyoruz” mesajını verdi.
