Cumartesi Anneleri/İnsanları, gözaltında kaybedilen ve katledilen yakınlarının akıbetini sormak ve faillerin yargılanması talebiyle 1083’ncü kez Galatasaray Meydanı’nda bir araya geldi. Ellerinde taşıdıkları karanfiller ve kayıplarının fotoğraflarıyla bir araya gelen Cumartesi Anneleri bu hafta Diyarbakır’da 26 Aralık 1997 tarihinde gözaltında kaybedilen Mehmet Özdemir’in akıbetini sordu. Basın açıklamasını İkbal Eren okudu.
Zorla kaybetmeler, uluslararası hukuka göre; sürekli nitelikte suçlar olduğuna dikkat çeken Eren, devletin yalnızca faili ortaya çıkarmak değil sorumluları yargılamakla yükümlü olduğunu söyledi. Türkiye’de zorla kaybetmelere ilişkin yürütülen soruşturmaların zamanaşımı ve delil yetersizliği gibi gerekçelerle sistematik biçimde sonuçsuz bırakıldığını kaydeden İkbal Eren, adalet talebinden vazgeçmeyeceklerinin altını çizdi.
Bu haftaki eylemde, 1997 yılında göz altına alındıktan sonra Mehmet Özdemir’in hikayesini paylaşmak için bir araya geldiklerini ifade eden Eren, “Mehmet Özdemir (44) Diyarbakır’da yaşıyordu. Biri henüz doğmamış olmak üzere sekiz çocuk babasıydı. Daha önce defalarca gözaltına alınmış, ağır işkenceye maruz kalmış ve son gözaltısına kendisine ‘Bir daha seni alırsak öldüreceğiz’ denilmişti. Bu tehdit, sonraki süreçte gerçekleşen zorla kaybetme fiilinin önceden öngörülebilir olduğunu göstermektedir. Mehmet Özdemir, 26 Aralık 1997 tarihinde Diyarbakır’da bir kahvede otururken, çok sayıda tanığın gözleri önünde telsizli ve uzun namlulu silahlar taşıyan kişiler tarafından zorla beyaz bir Toros araca bindirilerek götürüldü. Bu olay, kamu görevlilerinin bilgisi ve kontrolü dışında gerçekleşmiş gibi gösterilemeyecek niteliktedir” diye konuştu.
Özdemir’in eşi Tenzile Özdemir’in Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Savcılığı’na dilekçe ile başvurduğunu anlatan Eren, “Savcılık dilekçeye, ‘Emniyet Müdürlüğü tarafından gözaltına alınmıştır’ ibaresini taşıyan bir damga vurdu. Gözaltı süresi dolmasına rağmen Mehmet Özdemir mahkemeye çıkarılmayınca Tenzile Özdemir, İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şube Başkanı ile birlikte yeniden savcılığa başvurdu. Bu kez savcı, Özdemir’in gözaltına alınmadığını, gözaltına alındığına dair belgenin ‘yanlışlıkla’ verildiğini ileri sürdü. Ailenin ve İnsan Hakları Derneği’nin tüm başvurularına rağmen Mehmet Özdemir’den bir daha haber alınamadı. Cumhuriyet Savcılığı 19 Aralık 2003 tarihinde, olayın tanıklarını dahi dinlemeden takipsizlik kararı verdi. Bu karara yapılan itiraz da Siverek Ağır Ceza Mahkemesi tarafından reddedildi. Girişimleri sonuçsuz kalan Tenzile Özdemir AİHM’e başvurdu. AİHM, 8 Ocak 2008 tarihli kararında (Başvuru No: 54169/00), Türkiye’nin Mehmet Özdemir’in kaybolmasından ve kuvvetle muhtemel ölümünden sorumlu olduğuna oy birliğiyle hükmeti. Ayrıca Tenzile Özdemir bakımından işkence yasağının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS madde 3) ihlal edildiğine karar verdi. Mahkeme, savcılık makamlarının soruşturmada ciddi ihmallerde bulunduğunu ve etkili bir soruşturma yürütülmediğini açıkça kayıt altına aldı” diye kaydetti.
AİHM kararlarının iç hukukta uygulanmaması, Türkiye’nin AİHS’nin 46. ve Anayasa’nın 90. maddelerinden doğan bağlayıcı yükümlülüğünü ihlal etmeye devam ettiğini kaydeden Eren, “Mehmet Özdemir dosyasında yapılması gereken; takipsizlik kararlarının kaldırılması, zamanaşımı engelleri ileri sürülmeksizin dosyanın yeniden açılması ve bağımsız, tarafsız, etkin bir soruşturma sürecinin işletilmesidir. Kaç yıl geçerse geçsin, Mehmet Özdemir ve tüm kayıplarımız için adalet istemekten, devletin evrensel hukuk normları içinde hareket etmek zorunda olduğunu hatırlatmaktan vazgeçmeyeceğiz” dedi.
Cumartesi Anneleri’nin eylemi, polis ablukasına alınan Galatasaray Meydanı’na karanfillerin bırakılmasıyla sona erdi.
